ไทยรัฐ ฉบับวันที่ 23 ม.ค. 2566
แทมรีน ใจกล้า
ปลาแป๊ะกังเป็นหนึ่งในสินค้า OTOP ของวิสาหกิจชุมชนบางจะเกร็ง ต.บางจะเกร็ง อ.เมือง จ.สมุทรสงคราม เป็นปลาทะเล มีเนื้ออ่อน ลำตัวสีขาว ลักษณะเกล็ดเล็ก ขนาดของปลาอยู่ที่ประมาณนิ้วครึ่งหากนึกหน้าไม่ออกให้นึกถึงปลาซิว ฤดูกาลจับปลาคือช่วงตุลาคม-ธันวาคม ชาวบ้านนิยมเอามาทำปลาทอดกรอบ ปลาสามรส
“แต่ผู้บริโภคส่วนใหญ่จะไม่ค่อยบริโภคปลาแป๊ะกังในรูปแบบสด เนื่องจากไม่สามารถเก็บรักษาเอาไว้ได้นาน ปลาเน่าเสียไว การเก็บรักษาปลาแป๊ะกังนั้นต้องนำปลาไปล้างทำความสะอาด และต้องแช่เย็นในทันที ด้วยขั้นตอนที่ยุ่งยาก ทำให้ผู้คนไม่นิยมซื้อขายปลาแป๊ะกังแบบสด แต่นิยมนำมาแปรรูปปลาและดองเค็ม กระนั้นก็ตามตามกระบวนการแปรรูปทุกอย่างล้วนต้องผ่านการขอดเกล็ดปลา ซึ่งเป็นกระบวนการที่เป็นปัญหามากที่สุด เพราะต้องใช้คนจำนวนมากในการขอดเกล็ดปลา เนื่องจากปลาแป๊ะกังเป็นปลาเนื้ออ่อนที่มีขนาดตัวเล็กทำให้วิธีการขอดเกล็ดต้องทำด้วยมือเท่านั้น การขอดเกล็ดปลาแป๊ะกัง 1 ตัน ต้องใช้เวลานานถึง 2 วัน อีกทั้งยังทำให้ปลาไม่สดใหม่อีกด้วย ทางวิสาหกิจชุมชนจึงต้องการให้คณะผู้วิจัยออกแบบเครื่องจักรต้นแบบ ลดแรงงานและระยะเวลาในการผลิต”
รศ.ดร.ศิริชัย ต่อสกุล รองคณบดีฝ่ายบริหารและวางแผน นักวิจัยประจำภาควิชาวิศวกรรมอุตสาหการ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี (มทร.ธัญบุรี) เล่าถึงที่มาของการออกแบบเครื่องขอดเกล็ดปลาแป๊ะกัง ภายใต้โครงการพัฒนาต้นแบบเครื่องจักร เครื่องมือ และอุปกรณ์เพื่อการผลิตระดับชุมชน กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม ซึ่งได้รับทุนสนับสนุนจากสถาบันไทย-เยอรมัน
สามารถลดการใช้แรงงานคนขอดเกล็ดปลาแป๊ะกัง 1 ตัน จาก 2 วัน เหลือเพียง 1.6 ชั่วโมง และขอดเกล็ดปลาได้สะอาด 98% เลยทำให้ปลามีความสดใหม่นี้ ตอบโจทย์ความต้องการของวิสาหกิจชุมชนบางจะเกร็ง
จากเดิมทีการขอดเกล็ดปลาแป๊ะกัง ชาวบ้านจะให้ใช้วิธีนำปลาแป๊ะกังที่จับมาได้ใส่ตาข่ายแล้วถูเพื่อเนื้อปลาเสียดสีกับตาข่าย เกล็ดของปลา จึงจะหลุดออกมา แต่กระบวนการนี้ต้องใช้เวลาทั้งวันกว่าจะได้ปลามาแต่ละกิโลกรัม
แต่เครื่องขอดเกล็ดปลาแป๊ะกังที่ออกแบบโดย รศ.ดร.ศิริชัย จะใช้ตะแกรงเจาะรูและใบกวนที่มีลักษณะพิเศษสามารถกวนพาปลาแป๊ะกังในถังให้ทั่วถึง และสามารถทำงานได้ 2 ระบบ คืออัตโนมัติ และแมนนวล
โดยหลักในการทำงานของเครื่องเริ่มจากการเปิดฝาถังเครื่อง จากนั้นใส่ปลาแป๊ะกัง ปิดฝาถังเครื่องโยกท่อน้ำเข้าถังเครื่อง เปิดปั๊มน้ำเพื่อดึงน้ำเข้าไปยังถังขอดเกล็ดปลาแป๊ะกัง เมื่อน้ำได้ระดับที่ตั้งไว้ให้ทำการปิดปั๊มน้ำ โยกท่อเติมน้ำออกจากถังขอดเกล็ดปลาแป๊ะกัง ทำการตั้งเวลาขอดเกล็ดปลาแป๊ะกัง
เวลาในการขอดเกล็ดปลาที่เหมาะสมอยู่ที่ 10 นาที และเปิดสวิตช์ไปยังตำแหน่ง AUTO กดปุ่มเปิดระบบทำงานอัตโนมัติเมื่อเวลาครบกำหนดเครื่องจะหยุดทำงานอัตโนมัติ และปิดสวิตช์ไปตำแหน่งแมนนวล กดปุ่มฉุกเฉินเพื่อปิดการทำงานทั้งระบบ เปิดวาล์วน้ำระบายน้ำออกจากถังขอดเกล็ดปลา เปิดฝาถังเครื่องดึงคันโยก และปลดล็อกถังขอดเกล็ดปลานำปลาออกจากถังเพื่อนำเข้าสู่กระบวนการแปรรูปในขั้นต่อไป
เป็นเครื่องขอดเกล็ดปลาที่เหมาะสำหรับกลุ่มเกษตรวิสาหกิจชุมชน ราคาของเครื่องอยู่ที่ประมาณ 150,000 บาท รับประกันตัวเครื่องระยะเวลา 1 ปี พร้อมบำรุงรักษาฟรี และในอนาคตสามารถขยายผลเพื่อเอาไปขอดเกล็ดปลาเกล็ดแข็ง เช่น ปลากะพง ปลาช่อน ปลานิล และปลาตะเพียนได้ด้วย กลุ่มเกษตรวิสาหกิจชุมชน สนใจติดต่อสอบถาม รศ.ดร.ศิริชัย ได้ที่ 08-1701-6136.
